Algılanan Zorluk Derecesi (RPE) Antreman Yükü Hesaplaması İçin Etkili Bir Yöntem Mi?

AAZD site gönderi
Makaleler Athlete

Algılanan Zorluk Derecesi (RPE) Antreman Yükü Hesaplaması İçin Etkili Bir Yöntem Mi?

Mikroteknolojilerin gelişmesiyle birlikte, birçok cihaz artık spor endüstrisinde antrenman yükünü takip etmek ve değerlendirmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Kalp atış hızı (HR) monitörleri, global konumlandırma sistemleri (GPS), ivmeölçerler ve giyilebilir teknolojiler, antrenörlere dış (ör. Mesafe, adımlar, hız) ve iç (ör. , HR, real time electrocardiography, HR variability) antrenman yüküyle ilgili oldukça fazla bilgi verebilmektedir. Ancak yukarıda sayılan ekipmanların hem kolay ulaşılabilir olmaması hem de maliyetleri açısından herkesin edinememesi nedeniyle maliyet yönünden daha ulaşılabilir ve herkes tarafından daha fazla kullanılabilir yöntemler ön plana çıkmıştır. Bu yöntemlerden biri algılanan zorluk derecesinin belirlenmesidir. Algılanan zorluk derecesi yöntemiyle sporcunun veya kişinin gerçekleştirmiş olduğu antrenmanın yükünün belirlenmesinin hem oldukça kolay olması hem de bilimsel bazda birçok sınamadan başarıyla geçmesi bu yöntemin sportif performans alanındaki kullanım oranını oldukça arttırmıştır. 1950’lerin sonlarından beri, spor ve egzersiz biliminde algılanan zorluk derecesi kavramı (RPE) bilimsel literatürde önemli bir yer bulan bu yöntem, temel olarak fiziksel bir işin ne kadar zor, ağır ve yorucu olduğunun bilinçli hissi olarak tanımlanmıştır. Bilim insanları, algılanan zorluk derecesinin kökeni ve bunun efferent ve/veya afferent duyusal sinyallere bağımlılığı hakkındaki araştırmalarına ve tartışmalarına (150 yıldan uzun süredir) devam etmektedir.  

Bu makale, özellikle kuvvet antrenmanlarındaki egzersizin zorluk derecesinin belirlenmesi için pratik ve ulaşılabilir bir formül olan algılanan zorluk derecesinin kuvvet antrenmanlarındaki kullanım alanlarıyla birlikte, antrenman yükünün ölçülmesinde etkili bir araç olup olmadığını inceleyecektir.

Algılanan Zorluk Derecesi

Algılanan zorluk derecesi (AZD), fiziksel aktivite yorgunluk düzeyini ölçmenin etkili, ucuz ve pratik bir yoludur. Orijinal AZD skalası Gunnar Borg tarafından 40 yıl önce geliştirilmiştir ve öncelikli olarak aerobik egzersizi takip etmek için kullanılmıştır.1 Orijinal skala, kabaca egzersiz sırasında algılanan eforu kişinin kalp atım sayısını eşleştirmek amacıyla 6-20 arasında numerik olarak hedeflenmiştir. Ancak ilerleyen sürede kalp atım sayısıyla eşleştirilen bu skalanın optimum sonuçlar vermediğinin tespit edilmesiyle, orijinal skalanın yaratıcısı Gunnar Borg başta olmak üzere birçok spor bilimci yeni AZD formları geliştirmiştir.2-3

Günümüzde antrenman yükünün belirlenmesinde kullanılan en yaygın form, antrenmanın toplam olarak yoğunluğunu ve süresini dikkate alan “antrenmanın algılanan zorluk derecesi (AAZD)”dir. AAZD yöntemi, antrenman yükünü veya müsabaka yükünü hesaplamak için antrenmanın (veya müsabakanın) yoğunluğunu ve süresini dikkate alır.4 Sporcu tarafından antrenman veya müsabaka sırasında ortalama antrenman yoğunluğunun AZD’sini tanımlamak için “Antrenman nasıldı?” sorusu sorulur ve bu soruya sporcuların 0-10 arasında nominal bir puan vermesi istenir. Bu soru akabinde, sporcunun 0-10 arasında vereceği puan toplam antrenman süresiyle çarpılarak antrenmanın yükü hesaplanır. Ancak AAZD sporcu üzerindeki toplam antrenman yükünü temsil edebilse de fizyolojik veya biyomekanik yükün bir temsili olarak yorumlanmamalıdır. 

Örneğin, 50 dakika süren bir antrenmanın sporcu tarafından algılanan zorluk derecesi 8 olarak tanımlanırsa, bu antrenmanın toplam yükü 50 x 8 = 400 AU (Arbitrary Units – Rastlege birim) olarak kaydedilmektedir.

Figür 1: Tekrara dayalı algılanan zorluk derecesi

Algılanan Zorluk Derecesinin Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Literatürde birçok araştırmacı, AAZD’nin antrenman yükünün belirlenmesinde kullanılmasını desteklese de bu yöntem kullanılırken bazı standartlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken unsurların başında, sporcuya antrenman bittikten sonra yoğunluğa verdikleri cevaplar gelmektedir. Sporculara AAZD’yi belirlerken söyleyeceği puanların ne anlama geldikleri konusunda yeterli bilgilendirmelerin yapılmaması, sporcuların antrenmanların zorluk seviyeleri doğru olmayan bir biçimde aktarmalarına neden olabilir.5 Ve bu puanlama sisteminin 10’luk skala üzerinden gerçekleşiyor olması biyomekanik ve fizyolojik yanıtların elde edilmesini zorlaştırabilir.9 Araştırmacılar, buradaki sınırlılığın ortadan kaldırılabilmesi için AAZD’nin ölçümü için 10’luk skala yerine 100’lük skalanın kullanılabileceğini bildirmişlerdir.6 Yine aynı şekilde AAZD’den doğan sınırlılıkların daha da ortadan kaldırılabilmesi için diferansiyel AZD’nin (dAZD) kullanımı da düşünülebilir.7 AAZD, iç yükün yaygın olarak kullanılan ölçümlerindendir, ancak genel olarak alınan bir AAZD skoru, örneğin bir futbol maçında gözlemlenen oldukça değişken dış yükleri hesaba katmak için birçok sınırlılığa sahip olabilir.8 Bu bağlamda dAZD, antrenman ve performans sırasındaki farklı bileşenleri ele alarak ve nefes seviyesi AZD, bacak kas AZD, üst vücut AZD, teknik ve bilişsel AZD gibi farklı bileşenlerin değerlendirilmesiyle AAZD’nin sınırlılıklarına bir alternatif olabilir.9-10 Bu nedenle dAZD, ayrı fizyolojik ve biyomekanik yüklerin yanı sıra zihinsel yükü de hesaba katması açısından AZD’nin genel sınırlılıklarının ortadan kaldırılması konusunda ele alınması gereken AZD yöntemlerinden biri olarak görülebilir.

Algılanan Zorluk Derecesinin Güvenilirliği Var Mı? AAZD’nin kullanımıyla ilgili bir başka güvenilir kanıt, antrenman yükü ölçümünde sıklıkla kullanılan formüllerden olan Banister TRIMP, Edwards ve AAZD’sinin karşılaştırmasını içeren araştırmada görülmüştür. Figür 2’de görüldüğü gibi birim bazında antrenman yükü farklı formüllerle antrenman yükü hesaplandığında farklı olmakla birlikte, yükteki iniş ve çıkışlar bütün formüllerde benzer bir çizgi çizmektedir. Yapılan araştırmalarda, algılanan zorluk derecesinin ortalama kalp atımıyla (r = 0,64) ve laktat (r = 0,81) ile önemli miktarda korelasyon gösterdiği belirtilmiştir.11 Buna ek olarak araştırmacılar, AAZD ile kalp hızı ölçümüne dayanan iki formül arasındaki ilişkiyi de incelemişlerdir. Bu Bu incelemeler sonrasında ise, AAZD ile kalp atım hızı temelli yöntemlerin de büyük korelasyon gösterdiği tespit edilmiştir (Banister TRIMP ve Edwards antrenman yükü için sırasıyla r = 0,84 ve r = 0,95). AAZD yöntemi ile kalp atış hızı temelli yöntemler arasındaki korelasyonların büyüklüğü Haddad ve arkadaşlarının12 Taekwondo yapan kişileri içeren çalışmalarıyla da uyumludur. Bu sonuçlarla birlikte araştırmacılar, AAZD’nin iç yük ve antrenman şiddetini ölçmek için kalp atım temelli yöntemler kadar geçerli bir yöntem olabileceğini sonucuna varmışlardır.

Figür 2: AAZD ile kalp hızı temelli antrenman yükü yöntemlerinin karşılaştırılması.

Algılanan Zorluk Derecesinin Sahada Kullanımı

AAZD’nin antrenman bitiminden ne kadar süre içerisinde elde edileceği de önemli bir unsurdur. Antrenman içerisinde AAZD’yi değerlendirirken, antrenman bittikten hemen sonra elde edilen değerler ile antrenman bittikten 30 dk sonra elde edilen değerler arasında farkların oluştuğu gözlemlenmiştir.13 Bu farkların önüne geçmek ve yöntemi standart hâle getirmek adına araştırmacılar, AAZD’nin bir antrenman seansının bitiminden 30 dk sonra değerlendirilmesini önermişlerdir.13 

Sonuç

Genel olarak AAZD’nin kullanımı ve geçerliliğiyle ilgili araştırmaların ulaştığı sonuçlar bazı sınırlılıklar bulunsa da bu sınırlıkların varlığında antrenman yükünün monitörize edilmesi için kullanılabilir bir yöntem olduğu konusunda fikir birliği bulunmaktadır.14-19 AAZD’nin geçerliliği için literatürde antrenman yükünün belirlenmesinde kullanılan birçok faktörle yüksek derecede korelasyonlar gözlemlenmiştir [kalp atım sayısı, Vo2maks, laktat eşiği, antrenman etkisi (training impulse “TRIMP”)].14-15 Bu sonuçlar doğrultusunda; AAZD türevlerinin, bir antrenman, haftalık antrenman blokları ve 1 yıllık periyotları takip etmek için kullanılabileceği belirtilmiştir.18 AAZD yöntemi, haftalık ve yıllık olarak sporcuların antrenman yüklerini monitörize etmek için kullanılabilir bir yöntem olarak belirtilmiştir. AAZD yöntemi, her tür antrenmanı monitörize ederek antrenman periyotlamasının daha iyi kontrol etmek için yararlı bir araç olabilir.12 Ayrıca bazı araştırmacılar AAZD yönteminin sürantrenman (overtraining) ve yaralanma olasılığının azaltılmasında da kullanılabileceğini ileri sürmüştür.16 AAZD yönteminin, fiziksel uyaranlara karşı bireysel tepkilerin farkındalığını arttırarak, sürantrenman, yaralanma ve hastalıkların minimize edilebilmesi için kullanılabileceği, ayrıca da antrenman yükü, yorgunluk ve yaralanmalar arasındaki ilişkiyi araştırmak için değerli bir araç olabileceği belirtilmiştir.17

KAYNAKLAR

  • 1- Borg G. Perceived exertion as an indicator of somatic stress. Scand J Rehabil Med 2: 92–98, 1970.
  • 2- Borg G. Borg’s perceived exertion and pain rating scales. Champaign, IL: Human Kinetics, 1998.
  • 3- Borg G, Ljunggren G, Ceci R. The increase of perceived exertion, aches and pain in the legs, heart rate and blood lactate during exercise on a bicycle ergometer. European journal of applied physiology and occupational physiology, 1985;54.4: 343-349.
  • 4- Impellizzeri, F, Rampinini E, Coutts AJ, Sassi A, Marcora SM. Use of RPE-based training load in soccer. Medicine & Science in sports & exercise, 2004;36.6: 1042-1047.
  • 5- Comyns T, Flanagan EP. Applications of the session rating of perceived exertion system in professional rugby union. Strength & Conditioning Journal, 2013;35.6: 78-85.
  • 6- Maurizio F, Ferraresi I, Modena R, Schena F, Coutts AJ, Impellizzeri FM. Use of CR100 scale for session rating of perceived exertion in soccer and its interchangeability with the CR10. Int J Sports Physiol Perform. 2016;11(3):388–92.
  • 7- Coyne JOC, Haff GG, Coutts AJ, Newton RU, Nimphius S. The current state of subjective training load monitoring—a practical perspective and call to action. Sports medicine-open, 2018;4.1:58.
  • 8- Weston M, Siegler J, Bahnert A, McBrien J, Lovell R. The application of differential ratings of perceived exertion to Australian football league matches. J Sci Med Sport. 2015;18(6):704–8.
  • 9- McLaren SJ, Smith A, Spears IR, Weston M. A detailed quantification of differential ratings of perceived exertion during team-sport training. J Sci Med Sport. 2017;20(3):290–5
  • 10- Maurizio F, Ferraresi I, Modena R, Schena F, Coutts AJ, Impellizzeri FM. Use of CR100 scale for session rating of perceived exertion in soccer and its interchangeability with the CR10. Int J Sports Physiol Perform. 2016;11(3):388–92.
  • 11- Tabben, M., Sioud, R., Haddad, M., Franchini, E., Chaouachi, A., Coquart, J., … & Tourny-Chollet, C. (2013). Physiological and perceived exertion responses during international karate kumite competition. Asian journal of sports medicine4(4), 263.
  • 12- Haddad, M., Chaouachi, A., Castagna, C., Wong, D. P., Behm, D. G., & Chamari, K. (2011). The construct validity of session RPE during an intensive camp in young male Taekwondo athletes. International Journal of Sports Physiology and Performance, 6(2), 252-263.
  • 13- Tibana RA, De Sousa NMF, Cunha GV, Prestes J, Fett C, Gabbett TJ, Voltarelli  FA. Validity of session rating perceived exertion method for quantifying internal training load during high-intensity functional training. Sports, 2018;6.3: 68.
  • 14- Alexio H, Coutts AJA. comparison of methods used for quantifying internal training load in women soccer players. International journal of sports physiology and performance, 2008;3.3:320-330.
  • 15- Foster C, Florhaug JA, Franklin J, Gottschall L, Hrovatin LA, Parker S. et al. A new approach to monitoring exercise training. The Journal of Strength & Conditioning Research, 2001;15.1: 109-115.
  • 16- Clarke, N., Farthing, J. P., Norris, S. R., Arnold, B. E., & Lanovaz, J. L. (2013). Quantification of training load in Canadian football: application of session-RPE in collision-based team sports. The Journal of Strength & Conditioning Research27(8), 2198-2205.
  • 17- Chamari, K., Haddad, M., Wong, D. P., Dellal, A., & Chaouachi, A. (2012). Injury rates in professional soccer players during Ramadan. Journal of sports sciences30(sup1), S93-S102.
  • 18- Haddad M, Stylianides G, Djaoui L, Dellal A, Chamari K. Session-RPE method for training load monitoring: validity, ecological usefulness, and influencing factors. Frontiers in neuroscience, 2017;11:612
  • 19- Minganti C, Capranica L, Meeusen R, Amici S, Piacentini MF. The validity of sessionrating of perceived exertion method for quantifying training load in teamgym. The Journal of Strength & Conditioning Research, 2010;24.11: 3063-3068.

Comments (1550)

  1. Excellent blog here Also your website loads up very fast What web host are you using Can I get your affiliate link to your host I wish my web site loaded up as quickly as yours lol

  2. Somebody essentially help to make significantly articles Id state This is the first time I frequented your web page and up to now I surprised with the research you made to make this actual post incredible Fantastic job

  3. Wonderful web site Lots of useful info here Im sending it to a few friends ans additionally sharing in delicious And obviously thanks to your effort

  4. Megan

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers safely and practically.

    We aim to gain you 300-1000+ real human followers per month, with all actions safe as they are made manually (no bots).

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    Let me know if you are interested and have any questions.

    Kind Regards,
    Megan

  5. Libby

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – Guaranteed: We guarantee to gain you 300-1000+ followers per month.
    – Real, human followers: People follow you because they are interested in your business or niche.
    – Safe: All actions are made manually. We do not use any bots.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you are interested, and have any questions, reply back and we can discuss further.

    Kind Regards,
    Libby

  6. Winston

    Winston here from Iowa. I was just wondering if you’d like me to scrape user info from any competitor sites, or social groups for you. You could use the data to do a marketing test and see if the users might be interested in what it is you have to offer.

    The data would be hyper targeted and potentially become buyers or join your newsletter etc. I’d even be willing to send a message to the new contacts at no cost to you, or just give you the list. I would just charge for my server time is all starting at around 3 dollars a day. Check out my site because this is only one of the items I cover for quite a few people and businesses.

    Brief history, I’ve been working from home for a couple decades now and I love helping others. I’m married, have three girls and if I can provide for them by helping you and giving back by using the tools and knowledge I’ve built and learned over the years, I can’t think of a better win-win.

    All the best,

    Winston

    Cell – 1-319-435-1790‬
    My Site (w/Live Chat) – https://cutt.ly/ww91SRIU

  7. Justinram

    mail order pharmacy india https://indiaph24.store/# Online medicine home delivery
    indian pharmacy online

  8. Pedroguera

    mexico pharmacy: cheapest mexico drugs – mexican pharmaceuticals online

  9. Rickyoxype

    Online medicine home delivery [url=https://indiaph24.store/#]cheapest online pharmacy india[/url] indianpharmacy com

  10. Marcelexafe

    http://indiaph24.store/# Online medicine order

  11. Rickyoxype

    indian pharmacy online [url=https://indiaph24.store/#]Generic Medicine India to USA[/url] indian pharmacy paypal

  12. WilliamTar
  13. DavidMok

    ciprofloxacin generic [url=http://ciprofloxacin.tech/#]ciprofloxacin 500 mg tablet price[/url] where can i buy cipro online

  14. Randallfum

    tamoxifen for breast cancer prevention: tamoxifen and uterine thickening – does tamoxifen cause weight loss

  15. DavidMok

    cytotec abortion pill [url=http://cytotec.club/#]cytotec buy online usa[/url] cytotec abortion pill

  16. WilliamTar
  17. CharlesOmill

    https://lisinopril.network/# lisinopril india price
    lisinopril 40 [url=http://lisinopril.network/#]zestoretic price[/url] lisinopril 20 mg tab price

  18. DavidMok

    buy cipro online [url=https://ciprofloxacin.tech/#]antibiotics cipro[/url] ciprofloxacin generic price

  19. Randallfum

    lisinopril 40 mg: lisinopril 20mg india – lisinopril 40 mg on line

  20. RonaldSex

    https://cytotec.club/# buy misoprostol over the counter

  21. DavidMok

    does tamoxifen cause menopause [url=https://nolvadex.life/#]tamoxifen men[/url] tamoxifen moa

  22. Randallfum

    buy cytotec online fast delivery: buy cytotec pills – buy cytotec over the counter

  23. CharlesOmill

    https://ciprofloxacin.tech/# ciprofloxacin generic price
    п»їcytotec pills online [url=http://cytotec.club/#]cytotec pills buy online[/url] Cytotec 200mcg price

  24. WilliamTar
  25. DavidMok

    buy ciprofloxacin [url=http://ciprofloxacin.tech/#]cipro[/url] antibiotics cipro

  26. Randallfum

    cost cheap propecia prices: cost generic propecia for sale – generic propecia without a prescription

  27. WilliamTar

    https://lisinopril.network/# zestril 20 mg cost

  28. RonaldSex

    https://nolvadex.life/# tamoxifen reviews

  29. DavidMok

    cipro [url=https://ciprofloxacin.tech/#]ciprofloxacin over the counter[/url] ciprofloxacin over the counter

  30. Randallfum

    buy cipro cheap: cipro ciprofloxacin – buy cipro online without prescription

  31. DavidMok

    cytotec buy online usa [url=https://cytotec.club/#]buy cytotec pills online cheap[/url] buy cytotec pills online cheap

  32. WilliamTar

    http://cytotec.club/# buy cytotec over the counter

  33. CharlesOmill

    https://nolvadex.life/# tamoxifen rash pictures
    cheap propecia without dr prescription [url=http://finasteride.store/#]generic propecia pill[/url] cost generic propecia without rx

  34. DavidMok

    buy 20mg lisinopril [url=http://lisinopril.network/#]lisinopril 10[/url] п»їbuy lisinopril 10 mg uk

  35. Randallfum

    benefits of tamoxifen: tamoxifen generic – pct nolvadex

  36. WilliamTar

    http://cytotec.club/# buy cytotec online fast delivery

  37. RonaldSex

    http://nolvadex.life/# tamoxifen cost

  38. DavidMok

    buy ciprofloxacin [url=http://ciprofloxacin.tech/#]purchase cipro[/url] where can i buy cipro online

  39. Randallfum

    cost of cheap propecia without insurance: generic propecia without dr prescription – cost of propecia prices

  40. WilliamTar

    http://ciprofloxacin.tech/# antibiotics cipro

  41. DavidMok

    ciprofloxacin mail online [url=http://ciprofloxacin.tech/#]where can i buy cipro online[/url] ciprofloxacin over the counter

  42. CharlesOmill

    https://lisinopril.network/# lisinopril 10 mg canada
    buy cytotec in usa [url=https://cytotec.club/#]buy cytotec online[/url] buy cytotec over the counter

  43. Randallfum

    buy ciprofloxacin: ciprofloxacin mail online – ciprofloxacin generic price

  44. WilliamTar

    http://ciprofloxacin.tech/# buy cipro online canada

  45. DavidMok

    lisinopril tabs [url=http://lisinopril.network/#]lisinopril prinivil zestril[/url] buy generic lisinopril

  46. RonaldSex
  47. Randallfum

    cheap propecia no prescription: cost propecia prices – cost of propecia without prescription

  48. WilliamTar

    http://lisinopril.network/# lisinopril 20mg discount

  49. DavidMok

    cytotec abortion pill [url=http://cytotec.club/#]buy cytotec pills online cheap[/url] Cytotec 200mcg price

  50. Randallfum

    buy cytotec pills: buy cytotec in usa – buy cytotec pills

  51. CharlesOmill

    http://ciprofloxacin.tech/# antibiotics cipro
    buy cytotec over the counter [url=http://cytotec.club/#]Misoprostol 200 mg buy online[/url] buy cytotec online fast delivery

  52. WilliamTar

    https://finasteride.store/# get propecia without dr prescription

  53. DavidMok

    buy propecia prices [url=http://finasteride.store/#]cost propecia without rx[/url] generic propecia price

  54. Charleshum

    https://viagras.online/# over the counter sildenafil

  55. ElmerFelry

    Tadalafil Tablet [url=https://cialist.pro/#]cialist.pro[/url] Cheap Cialis

  56. JamesBeero

    Vardenafil price: Vardenafil online prescription – Generic Levitra 20mg

  57. ElmerFelry

    cheapest viagra [url=https://viagras.online/#]viagra canada[/url] Order Viagra 50 mg online

  58. Charleshum

    https://cialist.pro/# Buy Cialis online

  59. Tylerfam

    http://cialist.pro/# Buy Tadalafil 10mg

  60. Georgebedia

    cheap viagra: Cheapest place to buy Viagra – sildenafil over the counter

  61. JamesBeero

    order cenforce: Cenforce 100mg tablets for sale – buy cenforce

  62. ElmerFelry

    Viagra Tablet price [url=https://viagras.online/#]Buy Viagra online cheap[/url] Viagra without a doctor prescription Canada

  63. Charleshum
  64. DavidItamS

    https://cialist.pro/# Buy Cialis online

  65. ElmerFelry

    cheap viagra [url=http://viagras.online/#]Buy Viagra online[/url] viagra without prescription

  66. JamesBeero

    Buy Cenforce 100mg Online: cenforce.pro – cenforce for sale

  67. Charleshum

    https://cialist.pro/# Generic Cialis without a doctor prescription

  68. ElmerFelry

    cheapest cenforce [url=http://cenforce.pro/#]cenforce for sale[/url] order cenforce

  69. JamesBeero

    Cheap Levitra online: Buy Vardenafil 20mg – Levitra online USA fast

  70. Georgebedia

    Generic Cialis without a doctor prescription: buy cialis overseas – Buy Tadalafil 20mg

  71. ElmerFelry

    order viagra [url=https://viagras.online/#]viagras.online[/url] Viagra without a doctor prescription Canada

  72. DavidItamS

    http://cenforce.pro/# cheapest cenforce

  73. Tylerfam

    https://cialist.pro/# Tadalafil price

  74. JamesBeero

    Cheap Levitra online: Levitra generic price – Vardenafil online prescription

  75. Charleshum

    https://kamagra.win/# Kamagra 100mg

  76. ElmerFelry

    Cenforce 100mg tablets for sale [url=https://cenforce.pro/#]cenforce.pro[/url] cenforce for sale

  77. Felipeunsow

    http://pharmworld.store/# canadian pharmacy coupon code

  78. Davidattar

    medication from mexico pharmacy [url=http://pharmmexico.online/#]п»їbest mexican online pharmacies[/url] mexico pharmacies prescription drugs

  79. Williamidiow

    canadapharmacyonline: vipps canadian pharmacy – canadian pharmacy online

  80. Davidattar

    mexican online pharmacies prescription drugs [url=https://pharmmexico.online/#]mexico drug stores pharmacies[/url] mexico pharmacy

  81. Felipeunsow

    https://pharmcanada.shop/# buying drugs from canada

  82. Donaldcic

    canadian pharmacy coupon code: online pharmacy prescription – drugstore com online pharmacy prescription drugs

  83. Williamidiow

    best online pharmacies in mexico: mexico pharmacies prescription drugs – mexico pharmacy

  84. Davidattar

    rx pharmacy no prescription [url=http://pharmworld.store/#]online pharmacy[/url] rx pharmacy coupons

  85. Felipeunsow

    http://pharmcanada.shop/# best canadian online pharmacy

  86. DonaldReepe

    Online medicine order: india online pharmacy – indian pharmacies safe

  87. Davidattar

    prescription drugs canada buy online [url=http://pharmcanada.shop/#]canadian mail order pharmacy[/url] canadian pharmacy ratings

  88. Jeromemaype

    http://pharmmexico.online/# mexican mail order pharmacies

  89. Williamidiow

    canadian pharmacy ratings: best canadian pharmacy to buy from – canadian online drugstore

  90. Felipeunsow

    https://pharmworld.store/# cheapest pharmacy to get prescriptions filled

  91. Donaldcic

    mexican drugstore online: buying prescription drugs in mexico online – buying prescription drugs in mexico online

  92. Davidattar

    online pharmacy india [url=http://pharmindia.online/#]cheapest online pharmacy india[/url] best online pharmacy india

  93. Williamidiow

    canadian drug prices: legitimate canadian pharmacy online – canadian pharmacy victoza

  94. Felipeunsow

    http://pharmindia.online/# buy medicines online in india

  95. Davidattar

    mexico pharmacies prescription drugs [url=http://pharmmexico.online/#]mexican rx online[/url] buying prescription drugs in mexico

  96. Williamidiow

    mexican pharmacy: best online pharmacies in mexico – mexico drug stores pharmacies

  97. Felipeunsow

    http://pharmnoprescription.icu/# canadian pharmacy no prescription

  98. HenryChunc

    doxycycline tetracycline: buy doxycycline online 270 tabs – doxycycline prices

  99. MarvinPrish

    generic neurontin 600 mg [url=https://gabapentinneurontin.pro/#]medicine neurontin[/url] neurontin price india

  100. Billyzep

    https://prednisoned.online/# prednisone 30 mg tablet

  101. MarvinPrish

    buy doxycycline 100mg [url=http://doxycyclinea.online/#]purchase doxycycline online[/url] how to buy doxycycline online

  102. Charlesthutt

    order doxycycline 100mg without prescription: doxycycline – doxycycline 100mg price

  103. Billyzep

    http://doxycyclinea.online/# doxycycline prices

  104. RichardTaics

    gabapentin medication: neurontin price – neurontin tablets 300mg

  105. HenryChunc

    neurontin coupon: neurontin 200 – buy brand neurontin

  106. HenryChunc

    where can i get zithromax: zithromax 500 mg lowest price online – how to buy zithromax online

  107. MarvinPrish

    amoxicillin 500 mg without prescription [url=http://amoxila.pro/#]amoxicillin 500mg capsules antibiotic[/url] where can you get amoxicillin

  108. Charlesthutt

    zithromax online paypal: average cost of generic zithromax – zithromax 250 mg australia

  109. RichardTaics

    can i buy prednisone online without prescription: can i buy prednisone from canada without a script – prednisone 30 mg

  110. HenryChunc

    how to get zithromax: generic zithromax india – order zithromax over the counter

  111. Billyzep

    http://prednisoned.online/# prednisone daily use

  112. MarvinPrish

    where to get amoxicillin over the counter [url=http://amoxila.pro/#]amoxicillin discount coupon[/url] azithromycin amoxicillin

  113. HenryChunc

    prednisone cream rx: buying prednisone on line – buy prednisone 10mg

  114. Billyzep

    http://gabapentinneurontin.pro/# neurontin 300mg caps

  115. MarvinPrish

    where can i get zithromax over the counter [url=https://zithromaxa.store/#]zithromax for sale online[/url] zithromax for sale 500 mg

  116. HenryChunc

    cost of amoxicillin prescription: amoxicillin 500mg price – can you buy amoxicillin over the counter

  117. Billyzep

    http://zithromaxa.store/# zithromax 500mg price in india

  118. MarvinPrish

    buy doxycycline online 270 tabs [url=https://doxycyclinea.online/#]doxycycline generic[/url] doxycycline 100mg dogs